MAKALELER

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞIN AZALTILMASINalan Çiğdem Saygı

Davranışları azaltma yöntemleri, birey üzerindeki etki ya da kontrol gücüne göre en ılımlıdan en az ılımlıya doğru sıralanabilmektedir. Uygun olmayan davranış uygun bir yöntemle azaltılabilecek veya ortadan kaldırılabilecekse, azaltma için öncelikle o yöntem seçilmelidir. Ilımlılık sıralaması   Davranış azaltma tekniği
En ılımlı
En az ılımlı
Uygun olmayan davranışın ortaya çıkmasını önleme
   Ayrımlı pekiştirme
   Sönme
   Tepkinin bedeli
   Mola
   Aşırı düzeltme
   Bedensel ceza

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI ÖNLEME
Uygun olmayan davranışların oluşmasını önlemek uygun olmayan davranışı azaltmak için çabalamaktan çok daha etkilidir. Uygun olmayan davranışla ilgili çevresel koşulları belirlemek ve bu koşulları değiştirmek davranışları azaltır.
Davranışın hemen ardından gelen çevresel özellikler davranışın yapılma eğilimini ya da sıklığını artırıyorsa bunlar pekiştireç etkisi gösteriyordur.

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI ÖNLEMENİN YOLLARI
•   Davranış Zincirini Kırma
1.   Yakınlık Kontrolü: Sakin İletişim Fırsatı
2.   Şakayla Karışık Kontrol
3.   Beklenen Davranışa İlişkin Öğretimsel Kontrol Ve Yönergeler Sağlamak
4.   Problem Çözme Fırsatı Yaratma (Olumlu Seçenekler Önerme
5.   Uyaran Değişikliği : Nesnelerin Kaldırılması, Yerlerini Değiştirilmesi

SINIFTA ORTAYA ÇIKABİLECEK UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI ÖNLEME
1.   Öğrencileri beklentileri konusunda bilgilendirme
2.   Olumlu öğrenme atmosferi oluşturma (esnek, eğlenceli)
3.   İlginç ve anlamlı öğrenme deneyimleri sağlama
4.   Tehditten kaçınma
5.   Tarafsız davranma
6.   Kendine güven sergileme ve öğrencilerde kendine güven yaratma
7.   Öğrencilere olumlu atıfta bulunma
8.   Sınıftaki fiziksel düzenlemelere dikkat etme ve zaman ayırma
9.   Olumlu modeller kullanama
10.   Serbest zamanları sınırlandırma
11.   Akran etkileşimi

AYRIMLI PEKİŞTİRME
Uygun olmayan davranışların azaltılması için uygun davranışların artırılması ya da sürdürülmesi söz konusudur. İki temel pekiştirme ilkesine dayanır.
Birinci olarak, davranış uygun ayırt edici uyaranı izlediğinde pekiştirilir.
İkinci uygulamada, diğer davranışlar görmezden gelinirken belli bir hedef davranış pekiştirilir.

Ayrımlı Pekiştirme Türleri

1.   Diğer Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (DDAP)
2.   Alternatif Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (ADAP)
3.   Karşıt Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (KDAP)
4.   Seyrek Yapılan (Azalan) Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (SEDAP)
5.   Sık Yapılan (Artan) Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (SIDAP)

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI AZALTMA TEKNİKLERİ HİYERARŞİSİ
1.   Düzey: Ayrımlı Pekiştirme
2.   Düzey: Sönme
3.   Düzey: Hoşa Giden Uyaranı Çekme
(2.   Düzey Ceza)
Tepkinin Bedeli
Mola
4.   Düzey: Hoşa Gitmeyen Uyaran Verme
      (1. Düzey Ceza)

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI AZALTMANIN AŞAMALARI
1. Hedef davranış belirleme:
Seçilen bir davranış;
a. Davranış, çocuğun kendisine veya arkadaşlarına fiziksel olarak zarar vermekte mi?
b. Davranış, çocuğun ya da  arkadaşlarının öğrenmesini olumsuz etkilemekte mi?
c. Davranış, başka davranış problemlerinin ortaya çıkmasına yol açmakta mı?
d. Davranış, çocuğun sosyal ortamlardan dışlanmasına yol açmakta mı?
e. Davranış, çocuğun çocuğun kullandığı ilaçların bir yan etkisi olarak ve o sırada geçirdiği geçici bir rahatsızlığın (soğuk algınlığı, grip vb.) etkisiyle mi ilişkili?

Bu soruların bir ya da birkaçına evet yanıtı vermişseniz ikinci basamağı izleyiniz.

2. Hedef davranışın hangi ortamlarda ve ne kadar sıklıkta ortaya çıktığını belirleyiniz. Bunun için
3. Hedef davranışı düşürmeyi hedeflediğiniz sıklığı (ölçüt) belirleyiniz. Ölçütünüz, uygun olmayan davranışı tamamın ortadan kaldırmak olabileceği gibi, sıklığı belli bir düzeye indirmek de olabilir.
4. Hedef davranışları azaltma yöntemlerini gözden geçiriniz ve en uygun yöntemi belirleyiniz. Olabildiğince ılımlı yöntemler seçmeye özen gösteriniz.
5. Yöntemi, davranış hedeflediğiniz sıklığa düşünceye kadar tutarlı biçimde uygulamayı devam ediniz.
6. Yöntemi, uygularken, seçtiğiniz kayıt etme yöntemi ile kayıt tutmayı sürdürünüz.
7. Davranış hedeflediğiniz sıklığa kadar azaldıysa ya da tamamen ortadan kalktıysa, sizi kutlarım.



Ekleyen:

Nalan Çiğdem Saygı