makaleler
MAKALELER
DIŞA ATIM BOZUKLUKLARI
Bu ve bundan sonraki yazımda dışa atım bozukluklarından bahsetmek istiyorum. İlk olarak;
ENKOPREZİS
Herhangi bir organik bozukluk veya hastalığın yokluğunda belli bir yaşın üstündeki çocuklarda dışkılama işlemi ve kontrolünün bozukluğunu tanımlar. Ana-babaların beklentisine dayanarak çocuklarda kaka kontrolü kazanımları çok değişik yaşlarda olur. 4 yaşın üstünde 6 ay süre ile en az ayda bir tekrarlayıcıdır.
Bazen enürezisten daha ağır bir ruhsal bozukluk göstergesidir.
7-8 yaşlardaki çocuklarda görülme sıklığı %1,5 dır. Erkek çocuklarda kız çocuklardan daha fazla görülür.
DSMO’e göre 3 ay süre ile ayda 1 kez denmektedir.
Bu çocuklarda;
- Nörolojik gecikme
- Erken katı eğitim
- Mesafeli baba nörotik anneler olduğu düşünülmektedir.
- Çevresel faktörlerde tetikleyici olabilmektedir. Ör: Anneden uzun süre ayrı kalma
Enkoprezis 3 tiptir.
Bağırsak kontrolü gelişmiş, uygunsuz yere feços yapma hali olan ve dışkısı normal kıvamdadır. Burada psişik stresler (kardeş doğumu, okula başlama, travma) vardır. Stresler ortadan kalktıktan sonra düzelme olur. Bağırsak kontrolü öğrenilmemiş, kaka normal kıvamda, bu durumda Mental Retardelerde, CP’lerde, spinabifida ya da iletişim bozukluklarında, ebeveyn yetersizliği durumlarında, eğitim ile zorluğu olan çocuklarda görülür.
Dışkı anormal kıvamda, ciddi diare ve ulseratif kolit mevcuttur. Anal refleks normal, ancak rectum feçesle dolu bulunur. Bunların öyküsünde Anal fissure, konstipasyon, ağrılı dışkılama, tuvalete oturma kaygısı mevcuttur.
Altını kirletme genelde gündüzdür. Altını kirletme gece oluyorsa prognoz kötüdür geceleri nadiren anal kaslara bağlı görülebilir.
Tuvalet eğitimine;
1 yaş civarında başlanırsa direnç olur. 15 ayda daha az direnç çömelme olur, 3 yaş da erteleme yapabilir, 4 yaş da tamamen özel bir iş olarak algılar ancak başkalarının nasıl yaptığını merak eder.
Dışkılama kontrolü için yeterli fizyolojik, biyolojik gelişme olmadan yapılan erken tuvalet eğitimi gerçekte baskılayıcı olursa da annenin kişiliği ve anne-çocuk ilişkisinin nitelikleri daha önemlidir.
Hiç dışkı tutma alışkanlığı kazanmadan, dışkı kaçırma, doğuştan beri devam ediyorsa buna Primar Enkopresis denir. Yetersiz ve gevşek bir tuvalet eğitimi nedeniyledir. Bu ailelerde çocuğun belirtisine karşı çok fazla hoşgörü vardır. Kaka kaçırmanın bir diğer çeşidinde ise dışkılama düzene girdikten bir süre sonra bozulur. “Sekonder Enkopresis” denilen bu durumda baskılayıcı tuvalet eğitimi ve annenin obsesif kişilikyapısı baskındır.
Ayrıca bu çocukların annelerinin temizlik ve titizliğe aşırı önem vermeleri yine de cezalandırıcı tutumları belirgindir. Çeşitli biçimlerde korkutmalar ve dayaklar birbirini kovalar. Annenin bütün zorlamalarına rağmen, tuvalete gitmekte direnen çocuk çok geçmeden kakasını kaçırır veya tümüyle yapar.
Tuvalet eğitimi derken, ebeveynin çocuğu tuvalete götürüp oturmasını sağlamak ve yaptığı takdirde ödüllendirmek gerekir.
Psikolojik faktörlerin ön planda olduğu durumlarda %50 emosyonel bozukluk, uygun olmayan evlerden gelen çocuklar, evlilik uyumsuzluğu olan evlerdir.
Ayrıca bu annelerin enkopresizin dışında da çocukların sorunları ve tatminleri ile ilgili olmadıkları gözlenmiştir. Enkopretik anneleri yalnız, izole, insanlara güvensiz, arkadaştan, aileden kopmuş, kendi affektif durumlarını yeterince değerlendirmeden yoksun kendilerine saygıları olağanüstü düşük olan kişiler olduğu araştırmacılar tarafından bildirilmektedir.
Çeşitli araştırmalar bu çocuklarda;
- Yavaş lisan gelişimi
- I Q düşüklüğü
- Nörolojik sorunlar
- Enürezis
- İnatçılık, negativizm
- Hiperaktivite
- Transvestitizm
- Beslenme sorunları
- İçe kapanma
- Okul korkusu tanımlamışlardır.
KAYNAK
Frizt G Kond Rockney R.M.
Göktürk Ü. Cebiroğlu : Çocukların Annelerinde Kişilik Yapısı
Mikkelsen E.I.
Göktürk Ü. Cebiroğlu : Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Ders Kitapları
Ekleyen:
ATİLA TUNÇEL