MAKALELER

AKICI OKUMA VE ÇOCUKLARDA GELİŞİMİ

Bireylerin yaşamları boyunca kullandıkları en etkili bilgi edinme yollarından  biri olan okuma, sesletim  ve  anlamadan oluşan  iki  yönlü beceridir. Okuma becerisinin gerçekleşebilmesi için yazılı ve basılı sembollerin çözümlenmesi ve çözümlenen sembollerin  anlamlandırılması gerekmektedir. Çocukların çoğunluğu ilkokul birinci sınıfta okumayı  öğrendikten  sonra öğrenim  yaşantılarının  büyük  bir  kısmını  kitaplarda  sunulan  bilgileri  okuyarak  edinirler.

Bu nedenle  okuma,  çocukların  bilgi edinmeleri ve  buna bağlı olarak  yaşantı  birikimini sağlamaları  üzerinde  etkili  olan  bir  beceridir (Özmen-Güzel, 2001).

Okuma  insanı  bütünüyle  hem  kişisel  hem  de  toplumsal  yönden  etkileyen  bir beceridir.Bedensel  ve  ruhsal  gelişimin  sağlıklı  olmasında, düşünme ve duyarlılığın gelişmesinde,  kişiliğin  ve  insanlığın  kurulmasında  en önemli etken etkili  okuma  becerisi edinmektir. Etkili ve akıcı okuma becerisi kazanma  okulda  ve  okul  sonrasında  başarının ilk koşuludur. Akıcı okuma otomatik çözümleme  sonucu  gerçekleşen  bir  beceridir  (Clark, 1995). Çözümlemeyi  seslerin ve seslerden oluşan hecelerin  üzerinde  durmadan  yapan okuyucular  akıcı  olarak  metni  sesletebilirler. Kuhn ve Stahl (2000),  akıcı  okumayı  okuma parçasının bireyin  anlamasını  kolaylaştıracağı  bir  hızda  ve  doğrulukta  sesli  okunması olarak  tanımlamışlardır.  Bu tanıma göre akıcı okumanın ölçütleri; doğru çözümleme, otomatik  sözcük  tanıma,  tonlamalı  ve  konuşur  gibi  okumadır.

Çocuklar akıcı  okumaya  ulaşabilmek  için  bir  çok aşamadan geçerler. Akıcı okumadan önce çocukların ilk olarak sesletimsel farkındalığı gelişir. Sesletimsel  farkındalık,  konuşma dilindeki  seslerin   farkındalığıdır. Temel   okuma yazma  becerileri  öğretilirken  ise  ses birimsel  farkındalıkları  gelişir.  Ses  birimsel  farkındalık  harflerle  ilişkilidir  ve yazılı dilde bulunan  sembollerin seslerinin farkına varmayı içerir (Chard ve Dickson, 1999). Ses birimsel farkındalığının sonucu olarak  çözümlemeyi  yaparlar. Çoğu  çocuk  birinci  sınıfın sonunda çözümlemeyi  gerçekleştirir  ve  hecelemeden  okumaya  başlar. Çocukların  ikinci  ve üçüncü sınıfta  kelime  hazineleri  gittikçe  gelişir ve  dördüncü  sınıfta  akıcı  okumayı  geliştirirler  ve okuma  daha  konuşma vari olur. Çocuk ses  ve semboller  bağlantısı  bilgisini  okuduğu metne  entegre  etmeyi  öğrenir  ve   akıcı  bir  okuma  yaratır (Schwanenflugel, Kuhn, Meiseinger, Bradley, Stahl, 2003).  

Bir sonraki yazımda akıcı okuma ve okuduğunu anlama arasındaki ilişkiyi yazacağım görüşmek üzere…

KAYNAKÇA

CHARD, D.J. ve Dickson, S. V. (1999). “Phonological Awareness: Instructional and Assessment Guidelines”  Intervention  in  School and Clinic. 34, 261-271

CLARK, C. H. (1995). Teachings about reading: A fluency exaample. Reading Horizons. 35, 250-266.

KUHN, M. R. ve Stahl, S. A. (2000). Fluency: A review developmental and remedial practices. Ann Arbor: Universty of Michigan, Center for the Improvement of Ealy  Reading Achievement.

ÖZMEN-GÜZEL, Rüya. (2001). Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Okuma Hzılarının  Metinlerde  Karşılaştırılması. Eğitim  ve  Bilim Dergisi. 136, 30, 25-30.

SCHWANENFLUGEL, P.,  Kuhn,  M. R.,  Meisinger, B.,  Bradley.,  B.  ve Stahl, S.A.
(2003). Am examination of the attentional resource model and the development  of reading fluency. Paper presented at biennial meeting of the Society of  Resarch  in  Child Development, Tapma, FL.



Ekleyen:

GÜNGÖR ÇEVİK