makaleler
MAKALELER
AKICI OKUMA VE ÇOCUKLARDA GELİŞİMİ
Bireylerin yaşamları boyunca kullandıkları en etkili bilgi edinme yollarından biri olan okuma, sesletim ve anlamadan oluşan iki yönlü beceridir. Okuma becerisinin gerçekleşebilmesi için yazılı ve basılı sembollerin çözümlenmesi ve çözümlenen sembollerin anlamlandırılması gerekmektedir. Çocukların çoğunluğu ilkokul birinci sınıfta okumayı öğrendikten sonra öğrenim yaşantılarının büyük bir kısmını kitaplarda sunulan bilgileri okuyarak edinirler.
Bu nedenle okuma, çocukların bilgi edinmeleri ve buna bağlı olarak yaşantı birikimini sağlamaları üzerinde etkili olan bir beceridir (Özmen-Güzel, 2001).
Okuma insanı bütünüyle hem kişisel hem de toplumsal yönden etkileyen bir beceridir.Bedensel ve ruhsal gelişimin sağlıklı olmasında, düşünme ve duyarlılığın gelişmesinde, kişiliğin ve insanlığın kurulmasında en önemli etken etkili okuma becerisi edinmektir. Etkili ve akıcı okuma becerisi kazanma okulda ve okul sonrasında başarının ilk koşuludur. Akıcı okuma otomatik çözümleme sonucu gerçekleşen bir beceridir (Clark, 1995). Çözümlemeyi seslerin ve seslerden oluşan hecelerin üzerinde durmadan yapan okuyucular akıcı olarak metni sesletebilirler. Kuhn ve Stahl (2000), akıcı okumayı okuma parçasının bireyin anlamasını kolaylaştıracağı bir hızda ve doğrulukta sesli okunması olarak tanımlamışlardır. Bu tanıma göre akıcı okumanın ölçütleri; doğru çözümleme, otomatik sözcük tanıma, tonlamalı ve konuşur gibi okumadır.
Çocuklar akıcı okumaya ulaşabilmek için bir çok aşamadan geçerler. Akıcı okumadan önce çocukların ilk olarak sesletimsel farkındalığı gelişir. Sesletimsel farkındalık, konuşma dilindeki seslerin farkındalığıdır. Temel okuma yazma becerileri öğretilirken ise ses birimsel farkındalıkları gelişir. Ses birimsel farkındalık harflerle ilişkilidir ve yazılı dilde bulunan sembollerin seslerinin farkına varmayı içerir (Chard ve Dickson, 1999). Ses birimsel farkındalığının sonucu olarak çözümlemeyi yaparlar. Çoğu çocuk birinci sınıfın sonunda çözümlemeyi gerçekleştirir ve hecelemeden okumaya başlar. Çocukların ikinci ve üçüncü sınıfta kelime hazineleri gittikçe gelişir ve dördüncü sınıfta akıcı okumayı geliştirirler ve okuma daha konuşma vari olur. Çocuk ses ve semboller bağlantısı bilgisini okuduğu metne entegre etmeyi öğrenir ve akıcı bir okuma yaratır (Schwanenflugel, Kuhn, Meiseinger, Bradley, Stahl, 2003).
Bir sonraki yazımda akıcı okuma ve okuduğunu anlama arasındaki ilişkiyi yazacağım görüşmek üzere…
KAYNAKÇA
CHARD, D.J. ve Dickson, S. V. (1999). “Phonological Awareness: Instructional and Assessment Guidelines” Intervention in School and Clinic. 34, 261-271
CLARK, C. H. (1995). Teachings about reading: A fluency exaample. Reading Horizons. 35, 250-266.
KUHN, M. R. ve Stahl, S. A. (2000). Fluency: A review developmental and remedial practices. Ann Arbor: Universty of Michigan, Center for the Improvement of Ealy Reading Achievement.
ÖZMEN-GÜZEL, Rüya. (2001). Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Okuma Hzılarının Metinlerde Karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim Dergisi. 136, 30, 25-30.
SCHWANENFLUGEL, P., Kuhn, M. R., Meisinger, B., Bradley., B. ve Stahl, S.A.
(2003). Am examination of the attentional resource model and the development of reading fluency. Paper presented at biennial meeting of the Society of Resarch in Child Development, Tapma, FL.
Ekleyen:
GÜNGÖR ÇEVİK