MAKALELER

HİKÂYE-KİTAP OKUMA ETKİNLİKLERİ 1

OKUL ÖNCESİ DÖNEM
Çocuğunuzla hikâye ve/veya kitap okuma etkinliğiniz, çocuğunuz dil gelişim alanlarını, görsel yorumlama becerisini, dinlediğini anlama gibi gelişim alanlarına veya gelişim basamaklarını destekleyecektir. Peki, bu kadar önemli ve etkili bir etkinliği nasıl yapacağınızı veya nasıl daha etkili hale getirebileceğinizi biliyor musunuz? İşte bu yazının da amacı bu sorulara cevap vermek ve daha etkili, verimli ve eğlenceli bir etkinliği sağlıklı bir şekilde tamamlamanızı sağlamaktır.

Öncelikle isterseniz hikâye ve/veya kitap okuma etkinliği öncesinde neler yapabileceğinizi paylaşalım:

  • Lütfen çocuğunuzun bu etkinliğe uygun olup olmadığına karar verin. Dikkat süresi, dil çıktılarının niteliği, oturma süresi ve istekliliği. Eğer çocuğunuz kitap bakmaktan hoşlanmıyorsa bu etkinliğin hiçbir anlamı olmayacaktır. Onun ve sizin istekliliğiniz çok önemli. Bahsettiğim davranışların var olması fakat sürelerinin kısa oluşu önemli olmamakla beraber bu etkinlikle süre uzatma çalışması da yapılabilir.
  • Kitabı ve/veya hikâyeyi çocuğunuza okumadan önce lütfen en az bir kez daha önceden siz okuyunuz. Bu ona kitap ve/veya hikâyeyi okurken sizin akıcı ve düzgün okumanızı sağlayacaktır.
  • Kitabı tek düze bir sesle okumamaya dikkat ediniz. Ne kadar tonlu ve vurgulu okursanız onun dikkatini daha çok canlı tutacağınızı unutmayın. Vurgulu ve değişik tonlarda okumanız anlamaya da kolaylık sağlayacaktır.
  • Ona kitabı okurken lütfen sorgulayıcı ve eğitmen gibi davranmayınız. Siz bu işin en eğlenceli tarafısınız.
  • Onunla nasıl oturacağınıza karar verin. Karşılıklı mı, yan yana mı, masada mı, yerde mi? Karşılıklı oturmak onun dinleyip dinlemediğini, bakıp bakmadığını daha rahat kontrol etmenizi sağlayacaktır. Masa başı yerine yeri seçerseniz etkinliği daha zevkli hale getirebilirsiniz. Fakat çocuğunuz masa başı etkinliğinden hoşlanıyor ve sizi daha verimli dinliyorsa masa başında yapmanız daha yararlıdır.
  • Hikâyenizin ve/veya kitabınızın resimleri olabildiğince sade ve anlaşılır olduğuna dikkat edin. Karmaşık resimler kafa karıştırıcıdır ve zor anlaşılırdır. Hikâyenin sade bir üslupla yazılmış olması işinizi daha kolay hale getirir.
  • Hikâyenizin ve/veya kitabınızın resimleri hikâyenin konusunu doğru yansıtıyor mu? Bunu lütfen kontrol edin. Bir veya iki cümleyi tam karşılıyor olması anlaşılırlığı artırır. Hikâyenizin ve/veya kitabınızın resimleri çok anlaşılır ama konuyu tam yansıtmıyorsa hikaye metnine bağımlı olmanız gerekmez. Siz resimleri bir iki cümleyle tanımlayabilir yepyeni bir hikâye yaratabilirsiniz.

Hikâye ve/veya kitap okuma etkinliği sırasında neler yapabileceğinizi de paylaşalım:

  • Kitabı okumadan önce incelemesine izin verin. Yada birkaç seçenek sunarak kitap seçmesiniz isteyebilirsiniz.
  • Kitabı okumadan hemen önce kapak sayfası hakkında konuşun. Resimlerinde neler var? Acaba neyi anlatıyor? Başlığı ne olabilir? Bunları dil çıktısı olan çocuğunuza sorup yanıtları alabilir veya model olabilirsiniz. Dik çıktısı olmayan çocuğunuza da bunları sorup mutlaka dil girdisi olması açısından cevapları siz verin. Tekrar etmesini isteyip pekiştirebilirsiniz.
  • İlk sayfayı açıp okumadan resimleri inceleyip “burada neler var” diye sorarak etiketleme yaptırabilirsiniz. Örn. “ağaç var, ev, var, çocuk var” Daha sonrasında kişi etiketlemesi yapabilirsiniz. “burada kim var, bu kim?” gibi sorular işinize yarayabilir.
  • Vurgulu ve tonlu bir şekilde en az iki kere sayfayı okuyun, ve etiketleme sorularını tekrar sorup hikaye hakkında soruları yanıtlatabilirsiniz.
  • Olayları anlatma çok önemlidir. “ne yapıyorlar? … ne yapıyormuş?” gibi sorular yöneltip cevaplayabilir ve/veya cevaplatabilirsiniz.
  • Tahmin etme ve mantık yürütme üst düzey gelebilir. Ama mutlaka siz sorun ve kendi kendinize de olsa yanıtlayın ve dil girdisi verin. Tahmin etme sorusu için “sence sonra ne yapacaklar? / …. sonra ne yapacak?” işinize yarayacaktır. Mantık sorusu için de “neden……. yapmışlar?” vb sorular sormalısınız. Bunun içinde bir nedeni olan olay geçmesi gerekir. Aksi halde tahmin etme ve mantık sorusu bir halde sorulabilir. Bu soru içinde “Sence ….. yı neden yaptılar?” yeterli olacaktır. Yansıtma soruları da “sen ….nın yerinde olsaydın ne yapardın?” sorularıdır. Daha önce de belirttiğim gibi eğer dil çıktısı ve bilişsel süreci uygun değilse cevabı veremeyecektir. Lütfen ona model olun ve etkinliği sıkıcılıktan kurtarın. Cevapları bilinmeyen şeyler çekici değil sıkıcıdır unutmayın.
  • Bir püf noktası da sayfayı okuduktan sonra soru olmadan sayfayı dramatize etmektedir. Bu daha küçük yaş çocuklarında çok eğlenceli olacaktır. Diğer yaş çocukları içinde anlamayı kolaylaştıracaktır. Örn hayvanları konu alan bir kitapsa hayvan taklitleri ile süsleyebilir ve çok eğlenebilirsiniz.

Hikâye/kitap etkinlikleri verimli çalışırsa harika olabilir. Bunun için sizlere birkaç not ilettim. Bir sonraki yazımda da okul döneminde hikaye/kitap etkinlikerini daha zor soruları olan, öğretim içeren ama yine de eğlenceli bir etkinlik olarak sizlere aktarmaya çalışacağım. Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle. Sevgi ve saygıyla…



Ekleyen:

Nazlı Deniz KILIÇ